Informacja o zmianach w zasadach dotyczących uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego i zasiłku dla opiekuna

Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Siechnicach informuje, że dnia 1 stycznia 2024r. wejdzie w życie ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz. U. z 2023r. poz. 1429), która zakłada przebudowę dotychczasowego systemu świadczeń dla osób z niepełnosprawnościami oraz ich opiekunów poprzez wprowadzenie od 1 stycznia 2024 r. do systemu prawnego nowego świadczenia – świadczenia wspierającego, oraz modyfikację warunków przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego a także likwidację specjalnego zasiłku opiekuńczego (dotychczasowy art. 16a regulujący zasady jego przyznawania zostaje uchylony) w związku ze zmianą ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. 

Osoby, które od dnia 1 stycznia 2024 r., po raz pierwszy będą ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne będą otrzymywać wsparcie wyłącznie na nowych zasadach. 

Świadczenie wspierające kierowane jest bezpośrednio do osoby z niepełnosprawnościami w wieku od ukończenia 18 roku życia, która ubiegając się o jego przyznanie powinna złożyć wniosek (w formie elektronicznej) do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (którego zadaniem jest przyznanie i wypłata świadczenia wspierającego na podstawie uzyskanej
i dołączonej przez wnioskodawcę decyzji o poziomie potrzeby wsparcia – ustalonej przez Wojewódzki Zespół do spraw Orzekania o Niepełnosprawności). 

Ustawa o świadczeniu wspierającym wejdzie w życie 1 stycznia 2024 r. z pewnymi wyjątkami: od dnia 1 stycznia 2024 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 87 do 100 pkt, od dnia 1 stycznia 2025 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 78 do 86 pkt, od dnia 1 stycznia 2026 r. – świadczenie wspierające będzie dostępne dla osób z niepełnosprawnościami z ustalonym poziomem potrzeby wsparcia od 70 do 77 pkt. Jednakże na podstawie art. 64 wyżej cytowanej ustawy, osoba wymagająca opieki na którą przyznano na podstawie przepisów dotychczasowych prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego, albo zasiłku dla opiekuna lub osoba na którą przyznano prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie nowego, obowiązującego od 1 stycznia 2024 r. brzmienia ustawy o świadczeniach rodzinnych będzie mogła otrzymać świadczenie wspierające od dnia 1 stycznia 2024 r., także w przypadku, gdy w decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia, potrzebę tę określono na poziomie niższym niż 87 punktów w skali potrzeby wsparcia. Świadczenie wspierające będzie przysługiwało (w zależności od poziomu potrzeby wsparcia) w wysokości od 40% wysokości renty socjalnej do maksymalnej wysokości 220% – renty socjalnej (będzie to kwota netto czyli bez potrąceń na podatek dochodowy czy ubezpieczenie zdrowotne).
Co do zasady świadczenie wspierające będzie przyznawane nie wcześniej niż od dnia ustalenia przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności dla danej osoby poziomu potrzeby wsparcia – w przypadku wniosków o wydanie decyzji w tej sprawie złożonych w roku 2024, wojewódzkie zespoły orzekające będą ustalać poziom potrzeby wsparcia od dnia złożenia wniosku. Takie rozwiązanie zapewni w początkowym okresie obowiązywania ustawy możliwość otrzymania przez osoby z niepełnosprawnościami świadczenia wspierającego za cały okres oczekiwania na wydanie decyzji ustalającej poziom potrzeby wsparcia (art. 65 ust. 3 ww. ustawy). 

Ważne! 

Świadczenie pielęgnacyjne przyznane na dotychczasowych zasadach nie będzie przysługiwało w przypadku, gdy osoba wymagająca opieki będzie miała przyznane prawo do świadczenia wspierającego. Złożenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosku o świadczenie wspierające będzie skutkować:

• zawieszeniem postępowania w sprawie ustalenia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego
  w przypadku, gdy został złożony wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego,
• wstrzymaniem wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego, w przypadku gdy świadczenie pielęgnacyjne zostało już przyznane,
• uznanie za nienależnie pobrane świadczenie pielęgnacyjne wypłacone opiekunowi za okres, za który osoba niepełnosprawna otrzymała świadczenie wspierające.

Chcąc zachować prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na dotychczasowych zasadach
w przypadku upływu okresu orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności do końca 2023 r., należy: 

• złożyć wniosek o wydanie nowego orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia,
• złożyć w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, wniosek
  o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach:

• Od dnia 1 stycznia 2024 r. (tzw. nowe świadczenie pielęgnacyjne) będzie przysługiwać wyłącznie osobom sprawującym opiekę nad osobą niepełnosprawną w wieku do ukończenia 18. roku życia (art. 17 ust 1), natomiast osoba z niepełnosprawnościami, nad którą opieka była sprawowana będzie mogła ubiegać się w ZUS o przyznanie dla niej świadczenia wspierającego,
• uchylenie warunku rezygnacji lub niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej – oznacza to, że osoby sprawujące opiekę nie będą musiały rezygnować z aktywności zawodowej aby otrzymać świadczenie pielęgnacyjne,
• w konsekwencji uchylenia warunku rezygnacji/niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej uchylono również art. 17b ustawy o świadczeniach rodzinnych, czyli przepis uzależniający przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego rolnikom, małżonkom rolników lub domownikom od warunku zaprzestania prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym. Osoby sprawujące opiekę nie będą musiały zaprzestać prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym. W związku z tym, uchylono również w ustawie o ubezpieczeniu społecznym rolników przepisy dotyczące opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za te osoby (składki do KRUS na dotychczasowych zasadach będą przez organy właściwe opłacane tylko w przypadku osób pobierających świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy i zasiłek dla opiekuna na podstawie przepisów dotychczasowych –art. 63. ust. 15 u.ś.w.),
• uchylony został zapis ustawy, który wskazywał kolejność osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego (art. 17 ust. 1a),
• uchylony został przepis, który uzależniał przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego od daty powstania niepełnosprawności (art. 17 ust. 1b),
• uchylenie negatywnej przesłanki, dotyczącej posiadania przez opiekuna innych praw tj. świadczenie pielęgnacyjne będzie przysługiwało także w sytuacji, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do własnej emerytury, renty rodzinnej z tytułu śmierci małżonka przyznanej w przypadku zbiegu prawa do renty rodzinnej i innego świadczenia emerytalno-rentowego, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego (o którym mowa w ustawie z dnia 31 stycznia 2019 r. o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym) lub świadczenia pieniężnego (przyznanego na zasadach określonych w ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia),
• w przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba sprawująca opiekę zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki.
  uchylony został zapis ustawy ograniczający zbieg wymienionych w tym przepisie świadczeń rodzinnych (art. 27 ust. 5). Od dnia 1 stycznia 2024 r.  świadczenie pielęgnacyjne będzie przysługiwać: *matce albo ojcu, *innym osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny (zgodnie z przepisami ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy),*małżonkom, *opiekunowi faktycznemu dziecka, rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka, dyrektorowi placówki opiekuńczo-wychowawczej, dyrektorowi regionalnej placówki opiekuńczo-terapeutycznej albo dyrektorowi interwencyjnego ośrodka preadopcyjnego, jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w jego procesie leczenia, rehabilitacji i edukacji. W przypadku gdy opiekun sprawuje opiekę nad więcej niż jedną osobą niepełnosprawną w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o niepełnosprawności lub znacznym stopniem niepełnosprawności, to wysokość świadczenia pielęgnacyjnego podwyższa się po 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka.

Specjalny zasiłek opiekuńczy:

Z dniem 1 stycznia 2024 r. nie będzie już przyznawany specjalny zasiłek opiekuńczy, gdyż art. 16a regulujący zasady jego przyznawania zostaje uchylony. Osoby, które nabyły lub nabędą prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r. będą uprawnione do jego pobierania na zasadach dotychczas obowiązujących. Chcąc zachować prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na dotychczasowych zasadach w przypadku upływu okresu orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności należy:

• złożyć wniosek o wydanie nowego orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym upłynął termin ważności dotychczasowego orzeczenia,
• złożyć w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego
• prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego na zasadach dotychczasowych przysługiwać będzie świadczeniobiorcom również po upływie okresu zasiłkowego, na który prawo zostało przyznane (czyli także na kolejne okresy zasiłkowe), pod warunkiem, że wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na nowy okres zasiłkowy zostanie złożony w terminie 3 miesięcy od dnia następującego po dniu, w którym zakończył się dotychczasowy okres zasiłkowy.

Ważne! 

Specjalny zasiłek opiekuńczy przyznany na dotychczasowych zasadach nie będzie przysługiwał w przypadku, gdy osoba wymagająca opieki będzie miała przyznane prawo do świadczenia wspierającego. Złożenie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wniosku o świadczenie wspierające będzie skutkować:

• zawieszeniem postępowania w sprawie ustalenia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w przypadku gdy został złożony wniosek o ustalenie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego,
• wstrzymaniem wypłaty specjalnego zasiłku opiekuńczego, w przypadku gdy specjalny zasiłek opiekuńczy został już przyznany,
• uznanie za nienależnie pobrany specjalny zasiłek opiekuńczy wypłacony opiekunowi za okres, za który osoba niepełnosprawna otrzymała świadczenie wspierające.

Odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące świadczenia wspierającego znajdą państwo również na stronie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.

Źródło zdjęcia: Freepik